Robby Gobardhan: “We hebben een slag verloren, maar niet de strijd”

Een bittere pil was het voor Robby Gobardhan, de uitspraak van de rechtbank op 22 september 2021 over het gebruik van etniciteit bij zogeheten MTV-controles door de Koninklijke Marechaussee. Samen met een andere burger en verschillende organisaties, waaronder RADAR, had Gobardhan een rechtszaak aangespannen tegen de staat om te voorkomen dat reizigers op de luchthaven alleen om hun huidskleur of vermeende afkomst uit de rij gehaald worden.

“We hebben een slag verloren, maar niet de strijd”, zegt Gobardhan in een videogesprek met RADAR, twee dagen na de uitspraak. “Vooraf had ik er eigenlijk een heel goed gevoel over, maar gaandeweg de uitspraak veranderde dat. Het viel te verwachten dat we niet meteen zouden winnen, want het gaat om een langdurig veranderingsproces voor de samenleving. Er is nog een lange weg te gaan.”

Gelukkig heeft Gobardhan een lange adem. “Zelf denk ik dat het generaties gaat duren, voordat racisme echt weg is”, zegt hij. “Er is nu een generatie Nederlanders van kleur, zoals mijn zoon, die hier geboren is en zich Nederlander voelt. Toch wordt hij door de samenleving niet als Nederlander gezien vanwege zijn huidskleur. Dat is een probleem. Geïntegreerd zijn in de Nederlandse samenleving betekent niet altijd dat je geaccepteerd wordt door dezelfde samenleving.” 

Etnisch profileren

Voor Gobardhan begon de zaak in 2015. De in Spanje woonachtige piloot reist regelmatig naar Nederland voor zijn werk. Van de vier keer dat hij in de eerste helft van dat jaar aankwam op Rotterdam – The Hague Airport, werd hij drie keer uit de rij gehaald voor een paspoortcontrole. “Als je een keer per jaar op vakantie gaat en je wordt eruit gepikt, dan denk je dat het erbij hoort. Maar als je zoveel vliegt als ik en je wordt er drie van de vier keer uitgepikt… Als je vier keer met de loterij meedoet en je wint drie keer, dan kan dat ook geen toeval meer zijn!”

Gobardhan vroeg twee van de drie keer naar de reden van de controle, maar kreeg geen eenduidig antwoord van de dienstdoende marechaussee. “In juni 2015 besloot ik dat ik er wat mee moest doen”, vertelt hij. “Via Google kwam ik bij RADAR en besloot ik te melden. Samen met de klachtbehandelaar heb ik een officiële klacht ingediend bij een onafhankelijke klachtencommissie. Tijdens dat traject bleek dat er gelogen werd door de marechaussee: ze zeiden dat ze gesproken hadden met de mensen die mijn paspoort gecontroleerd hadden, maar ik had mijn vluchtdata helemaal niet doorgegeven. Uiteindelijk zijn we met onze klacht naar de Nationale Ombudsman gegaan en daar werd ik in het gelijk gesteld: bij de paspoortcontroles op het vliegveld werd etnisch geprofileerd.”

Dat leidde ertoe dat Gobardhan werd benaderd door Jelle Klaas, advocaat bij het Public Interest Litigation Project – Strategisch Procederen voor Mensenrechten. Hij is de raadsman van de coalitie die deze zaak tegen de staat aanspande. “Ook al was ik in het gelijk gesteld door de Ombudsman, je kan daarna niet zoveel meer doen”, legt Gobardhan uit. “Ik was heel blij dat Jelle Klaas mij op dat moment benaderde. In mijn eentje had ik nooit kunnen procederen en was ik gestrand bij de Ombudsman.”

Melden is het begin

Melden is de belangrijkste eerste stap als je discriminatie meemaakt, benadrukt Gobardhan. “Ik wil iedereen in de samenleving op het hart drukken, als je ongelijk behandeld wordt op basis van je huidskleur, seksuele gerichtheid, beperking, maakt niet uit wat, maak er een melding van. Hoe meer meldingen er komen, hoe meer data beschikbaar zijn. Als niemand meldt, dan kan de politie of de douane of de belastingdienst blijven zeggen dat er niks aan de hand is.”

Deze zaak houdt hem al ruim zes jaar bezig, maar toch blijft hij doorzetten. “Ook als je niet direct zichtbare resultaten hebt, dan is melden belangrijk”, legt hij uit. “Het lijkt misschien of er niets met je melding gebeurt, maar ook die dataverzameling is belangrijk. Misschien duurt het een paar jaar, maar die gegevens kunnen uiteindelijk gebruikt worden om beleid te veranderen. En als je niet meldt, gebeurt er zeker weten niks.”

Gobardhan blijft strijdvaardig. “We gaan in hoger beroep tegen deze uitspraak en we hopen natuurlijk op een positieve uitkomst”, vertelt hij. “Het zal niet bij één zaak blijven, dus we hebben een lange weg te gaan. Ik hoop dat anderen op een gegeven moment ook naar de rechter durven stappen, want we moeten het echt samen doen. Maar het begint bij een melding. Hoe meer meldingen, hoe meer rechtszaken, hoe meer mensen gaan bewegen.”