Over de omvang en de aanpak van discriminatie op de arbeidsmarkt verschenen in 2014 verschillende rapporten. De Antidiscriminatievoorzieningen (Adv’s) verzorgden afgelopen december een korte analyse van ruim 2000 meldingen over arbeidsmarktdiscriminatie uit 2013 en de eerste helft van 2014.  Wat leert deze analyse ons over wie er worden gediscrimineerd, op welk moment in hun carrière discriminatie plaatsheeft en over de verschillen per sector of branche? 

Wie worden er gediscrimineerd?

De meeste discriminatiemeldingen gaan over leeftijd, afkomst en geslacht. Deze neutrale discriminatiegronden suggereren misschien dat iedereen er evenveel hinder van ondervindt. In de praktijk blijkt dat het gros van meldingen op leeftijd gaat over uitsluiting van oudere werknemers,

de meldingen over afkomst mensen treft met een donkere huidskleur en/of allochtone Nederlanders en discriminatie op grond van geslacht vrouwen achterstelt. Deze drie groepen hebben op de arbeidsmarkt het meest last van discriminatie.

Wanneer is de kans op discriminatie het grootst?

Werving- en selectieprocedures en interacties op de werkvloer veroorzaken de meeste
discriminatie-incidenten. Bijna tweederde van de discriminatiemeldingen speelt zich af in de werving- en selectieprocedure. Zo bevatten vacatureteksten discriminerende eisen omdat gevraagd wordt naar ‘jonge’ medewerkers of vrouwelijke ‘assistentes’ of omdat er hoge taal-/accenteisen gelden.
Deze kwalificaties kunnen kandidaten ervan weerhouden om te  solliciteren. Niet omdat ze niet
aan de functie-eisen voldoen, maar op basis van hun ‘profiel’.

Wie een baan heeft kan in de interacties met  klanten, collega’s en leidinggevenden alsnog met discriminatie te maken krijgen. Pesten, opmerkingen, tegenwerken en uitsluiten zijn allemaal voorbeelden van discriminatie op de werkvloer. De arbo wetgeving verlangt van de werkgever
dat hij zorg draagt voor een discriminatievrije werkvloer, of dat nu het gevolg van gedrag van
klanten of van collega’s.

Welke sectoren zijn het meest discriminatiegevoelig?

Discriminatie komt overal in de maatschappij voor en dus ook in alle sectoren op de arbeidsmarkt. Een aantal sectoren springt er negatief uit. De uitzendbranche is daarvan het grootste voorbeeld (15%).  

Veel meldingen gaan ook over de detailhandel (12%) en de horeca (8%). Imago en percepties van voorkeuren van kanten kunnen bij werkgevers in deze sectoren tot discriminatie leiden. Werkgevers in deze sectoren kiezen kennelijk bij voorkeur voor ‘veilig’ of ‘bekend’.

De Rijksoverheid en uitvoeringsorganisaties (6%) vallen net buiten de top drie van sectoren waarin discriminatie vaker voorkomt. Gezien de grote hoeveelheid mensen dat er werkt en de verwachting van onbesproken gedrag van de overheid richting burgers en werknemers, is daar nog winst te behalen.

Is er wel echt discriminatie?

Niet iedereen gelooft dat discriminatie in Nederland (nog) bestaat. Het maatschappelijk bewustzijn is de afgelopen maanden wel wat veranderd. Onder meer omdat twee mannen hun ervaringen met discriminatie deelden op social media toen ze door hun potentiële werkgevers werden gekwalificeerd als ‘neger’ en ‘boef uit Curaçao’.

De praktijkvoorbeelden in dit rapport laten zien hoe vooroordelen uitpakken voor kandidaten.

Mensen voelen dat een opmerking of afwijzing oneerlijk of ongegrond is, maar zij kunnen het niet altijd hardmaken. Doordat Adv’s hoor- en wederhoor toepassen of de zaak voorleggen aan het College voor de Rechten van de Mens, worden vermoedens getoetst. Als gevolg hiervan kunnen discriminerende procedures worden teruggedraaid en in de toekomst worden voorkomen.

Wat kunnen we met deze informatie?

De Nederlandse beroepsbevolking is divers, maar de kansen zijn niet gelijk gespreid. Het geslacht,

de leeftijd of afkomst maakt (negatief) verschil. Deze kenmerken zijn niet beïnvloedbaar.  
Gelijke kansen worden gecreëerd wanneer de toegankelijkheid van de arbeidsmarkt verbetert. Gedragsverandering  bij werkgevers en bemiddelaars is de sleutel. Werkgevers tonen nu nog teveel risicomijdend gedrag op grond van mythes en vooroordelen.  De (gelijkere) kansen in de sectoren zoals toerisme, delfstoffen en Industrie, non-profit organisaties en Telecom stemmen vrolijk. Deze sectoren scoren heel laag op discriminatie. Het is kennelijk wel mogelijk om zonder discriminatie de beste kandidaat te vinden of werknemer te behouden. En daarbij iedere Nederlandse werknemer of werkzoekende en een eerlijke kans op passend werk te geven. Antidiscriminatievoorzieningen spelen daarin een rol bij de bewustwording van discriminatie en ondersteuning van gedupeerden. Samen maken we het verschil.