Niemand minder dan Peggy Wijntuin, adviseur Nederlands koloniaal en slavernijverleden, gaf een indrukwekkende lezing tijdens de conferentie ‘Samen verbinden tegen racisme’ op 20 maart 2025. IDEM Rotterdam en RADAR organiseerden, net als ieder jaar, deze bijeenkomst in het teken van de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie. Zo’n honderd mensen kwamen samen in Theater Walhalla in Rotterdam om te leren over racisme en om ervaringen te delen.

‘Heb je er weer een voor mij?’ Dat vroeg een witte politieagent aan zijn collega, toen deze Peggy Wijntuin rondleidde op het politiebureau. Toen de agent zich realiseerde dat Wijntuin een adviseur over racisme was en geen crimineel, werd het weggewuifd als grapje. Peggy Wijntuin begon haar lezing met deze persoonlijke ervaring, alweer veertig jaar geleden. Nog altijd is er niet genoeg veranderd als het gaat om racisme en discriminatie in onze samenleving.

In haar lezing liet Wijntuin zien dat de gevolgen van het koloniale en slavernijverleden nog altijd diep verankerd zitten in de Nederlandse samenleving. Haar overgrootmoeder kwam op 1 juli 1863 ‘vrij’, wat maakt dat Wijntuin zelf pas de derde generatie is die in vrijheid is geboren. “Drie eeuwen lang zijn er beelden van racisme gecreëerd, met stereotyperingen als gevolg. De historische en systematische dehumanisering van zwarte mensen hebben wereldwijd geleid tot diepgewortelde vooroordelen en structurele ongelijkheid. Dat wis je niet zomaar uit.”

Rotterdam Inclusivity Project

Na de bijdrage Peggy Wijntuin presenteerden de onderzoekers van de Erasmus Universiteit Rotterdam en RADAR de website www.discriminatiewijzer.nl. De nieuwe website, een van de resultaten van het Rotterdam Inclusivity Project, moet meer inzicht bieden in discriminatie in Rotterdam. Het project richt zich op vragen als ‘In welke wijken komt discriminatie het meest voor?’, ‘Welke vormen van discriminatie zie je in welke wijk?’ of ‘Welke patronen zijn er te herkennen?’

Na een presentatie van Asya Pisarevskaya lichtten onderzoeksleider Peter Scholten en senior onderzoeker Fattana Mirzada de implicaties verder toe. “Cijfers brengen niet veel verandering in discriminatie, maar ze zijn wel belangrijk”, zegt Scholten. “In het Rotterdam Inclusivity Project benaderen we racisme niet als iets incidenteels, maar kijken we naar de patronen die diepere sociale structuren van ongelijkheid laten zien.”

Panelgesprek: over polarisatie

Tijdens het panelgesprek ging dagvoorzitter Crystal Hassell in gesprek met Melek Erdoğan, directie van SPIOR, Fayaaz Joemmanbaks, senior onderzoeker bij Movisie, en Roos Ykema, oprichter van MiGreat, de organisatie die strijdt voor vrije migratie. Wat zien zij met betrekking tot discriminatie in een polariserende samenleving? Fayaaz Joemmanbaks vergelijkt het gevoel dat mensen hebben met de onderzoekscijfers: “Mensen komen tot de conclusie dat ze moeten delen en denken dat ze daardoor benadeeld worden. Maar als je kijkt naar de cijfers, dan zie je dat alleen specifieke groepen benadeeld worden: zwarte personen, Marokkaanse mannen, vrouwen met hoofddoek en queer personen.”

Melek Erdoğan ziet duidelijke verschillen sinds rechts in de Nederlandse politiek de overhand heeft gekregen: “Een belangrijke ontwikkeling is dat we nu een overheid hebben die zich heel duidelijk positioneert. De overheid geeft het signaal af dat moslimdiscriminatie oké is, waardoor moslims ook niet eens meer de veiligheid voelen om discriminatie te melden.”

Roos Ykema strijdt tegen grenzen, want alleen als iedereen zich vrij kan bewegen wordt structurele ongelijkheid tegengegaan: “Wij strijden tegen ‘paspoort-apartheid’: er zijn tienduizenden arbeidsmigranten in Nederland zonder de juiste papieren, waar mensen mét paspoort van profiteren. De strijd tegen discriminatie moet gepaard gaan met antikapitalisme om deze uitbuitingsvormen tegen te gaan.”

Confronterend theater

Tot slot gingen de dynamische theatermakers van Stichting Confro de confrontatie aan met het publiek. Hun theatervoorstelling zorgde voor veel herkenbaarheid bij het publiek. Spelers Patrick Ribeira en Melissa Fortes vertelden hoe het voelt om een nieuwe jas aan te doen, en hoe mensen vervolgens over je zouden denken. Vervolgens stelde artistiek directeur Aloali Kananpour de vraag aan het publiek: welke jas draag jij, die je níet uit kan doen? Verschillende deelnemers voelden op uitnodiging van Confro de vrijheid om persoonlijke ervaringen te delen, wat leidde tot een indrukwekkende en helende afsluiting van de middag.

Met uitzicht op het Rotterdamse water zijn we nog lang blijven hangen om te netwerken, te praten, en veel van elkaar te leren. Wij willen alle deelnemers graag van harte bedanken voor hun kennis, openhartigheid, en inzet — en natuurlijk kijken we alweer uit naar volgend jaar!