Wat een gezellige avond uit had moeten worden, verandert in een koude douche: je wordt aan de deur van een horecagelegenheid geweigerd, zonder dat de portier een duidelijke reden geeft. Het overkomt vooral bezoekers met een migratieachtergrond en/of donkere huidskleur. Mannen met een Noord-Afrikaans uiterlijk worden het vaakst geweigerd bij de ingang van clubs en cafés. Lynn Bröcheler verdiepte zich tijdens haar onderzoeksstage bij RADAR in dit probleem en onderzocht hoe discriminatie aan de deur aangepakt kan worden.

‘Waarom wordt er überhaupt gediscrimineerd aan de deur?’, zul je je afvragen. Volgens verschillende studies is discriminatie in deze gevallen vaak te wijten aan onduidelijke huisregels, die op verschillende manieren uitgelegd kunnen worden. Zijn de de criteria waarop porties beslissingen moeten maken, vaag en op verschillende manieren te interpreteren? Dan vallen ze onbewust terug op stereotypes en vooroordelen. Neem bijvoorbeeld de eis ‘draag correcte kleding’, die bij veel horecagelegenheden gehanteerd wordt. Wat is correcte kleding precies? En is bepaalde kleding bij de ene groep wel acceptabel, maar bij de andere niet?

Wat is correcte kleding?

Om te onderzoeken in welke mate beoordelingscriteria voor horecaportiers in Nederland duidelijk en eenduidig zijn, heb ik een vragenlijst afgenomen. Hieruit bleek dat de standaard huisregels vaak voor meerdere uitleg vatbaar zijn, wat dus ruimte geeft voor discriminatoir gedrag. De veelgehoorde eis ‘draag correcte kleding’ werd door de respondenten als erg onduidelijk ervaren. In die gevallen bestaat het risico dat horecaportiers handelen naar bepaalde stereotypes en vooroordelen. Een witte man met een petje zal eerder onder de categorie ‘gezellige en veilige bezoeker’ vallen, dan een man van kleur met hetzelfde petje. Dus ook al dragen beide mannen dezelfde kleding, dan zal de huidskleur bepalen welke informatie (vooroordelen en stereotypen) geactiveerd worden. Dit leidt dan tot discriminatie.”

Experiment met virtueel café

Na afname van de vragenlijst heb ik onderzocht of het specifieker maken van de huisregels invloed zou hebben op de mate waarin gediscrimineerd wordt. Hiervoor heb ik een online spel ontworpen, waarin de deelnemers in de rol kruipen van horecaportier. Ze moeten beslissen of ze verschillende bezoekers met een lichte of donkere huidskleur binnenlaten in hun virtuele café of niet. De deelnemers werden verdeeld in twee groepen: een groep moest beslissen op basis van algemeen geformuleerde huisregels, de andere groep kreeg specifieke huisregels.

Een verschil in het toelaten van bezoekers door beide groepen ‘portiers’, zoals ik verwachtte, was niet terug te zien in de uitkomst van het spel. Dat betekent niet dat er geen verschil is, maar eerder dat ik het met dit spel niet kan aantonen en dat hiervoor aanvullend onderzoek nodig is. Wat wel bleek is dat correct geklede mannen met een donkere huidskleur, door beide groepen minder vaak worden toegelaten dan witte mannen met correcte kleding. Het experiment onderstreept dus nogmaals dat horecadiscriminatie zich voordoet.  

Duidelijke huisregels

Om antwoord te kunnen geven op de vraag wat de beste manier is om horecadiscriminatie tegen te gaan, is aanvullend onderzoek nodig. Uit de literatuur blijkt dat de sleutel wel degelijk ligt bij het verduidelijken van de huisregels. Hiervoor zouden alle beoordelingscriteria ontleed moeten worden en alle subjectiviteit verminderd. ‘Kleed u correct’ kan dan bijvoorbeeld vervangen worden door ‘geen petjes en sportschoenen’. Als een bezoeker met een donkere huidskleur dan geen petje of sportschoenen draagt, heeft de horecaportier minder ruimte om te discrimineren. En als dit wel gebeurt, dan staat de bezoeker sterker in zijn schoenen.