Mensenrechten staan aan de basis van de maatregelen die getroffen zijn door de overheid om de coronacrisis aan te pakken. De overheid is namelijk verplicht om te zorgen voor een zo goed mogelijke gezondheid van iedereen en heeft hierdoor de mogelijkheden om vergaande maatregelen te nemen om de verspreiding van een besmettelijke ziekte te voorkomen, ook als dit betekent dat andere mensenrechten ingeperkt worden, zoals onze vrijheid en het recht om samen te komen. De Hoge VN-Commissaris voor de Mensenrechten Michelle Bachelet riep landen op 6 maart 2020 op om bij de ingezette maatregelen tegen het coronavirus ook te letten op mensenrechten en de mogelijke impact van maatregelen op het leven van mensen. Dit betekent dat mensen in kwetsbare en verwaarloosde posities, zowel medisch als economisch, met de grootste zorg moeten worden beschermd. Hoe staat het met mensenrechten in Nederland en de bescherming van mensen in kwetsbare posities? Welke zorgen leven er?

Discriminatie en racisme

Racisme ten aanzien van mensen met een Aziatisch uiterlijk

Sinds de uitbraak van het coronavirus in China, zijn er in Nederland verschillende incidenten gemeld waarbij mensen met een Aziatisch uiterlijk zijn uitgescholden en racistisch bejegend. Ook deden 57 Chinees-Nederlandse organisaties aangifte tegen een discriminerend carnavalslied dat door een dj van Radio 10 was bedacht. De landelijke vereniging van antidiscriminatievoorzieningen ‘Discriminatie.nl’ heeft Radio 10 namens ruim 3.000 melders een brief gestuurd waarin haar zorgen over dit lied worden gedeeld.

Rapport over impact corona op Afro gemeenschap

Het Landelijk Platform Slavernijverleden schrijft in een rapport voor de VN Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens (OHCHR) dat de Afro Nederlandse gemeenschap in Nederland hard geraakt kan worden door de coronacrisis. Het platform stelt in het rapport onder andere dat verslaggeving over de crisis voornamelijk vanuit een wit perspectief gebeurt, dat er onvoldoende ‘erkenning’ is voor (chronische) hoge bloeddruk, diabetes en sikkelcellen, aandoeningen die kunnen worden gecategoriseerd onder effecten van het Nederlands koloniaal verleden en dat er discriminatoire criteria worden gehanteerd bij het vaststellen van een bepaald ziektebeeld. 

Asielzoekers en migranten

Deuren gesloten voor nieuwe asielzoekers

Mensen die vluchten voor oorlog naar Nederland staan sinds vorige week voor een dichte deur. Inmiddels is aangekondigd dat deze mensen noodonderdak krijgen, bijvoorbeeld in tenten. Migratie-experts zeggen dat Nederland hiermee het mensenrecht schendt van vreemdelingen om asiel aan te vragen. VluchtelingenWerk roept staatssecretaris Broekers-Knol op haar besluit te heroverwegen en passende opvang te bieden voor mensen die nergens anders heen kunnen, deze werd later gerealiseerd. Asieladvocaten houden de ontwikkelingen goed in de gaten en hebben aangegeven bereid te zijn naar de rechter te stappen. 

Tekort hulpmiddelen op azc’s 

Uit een onderzoek onder locatiemanagers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA)  blijkt dat ruim de helft van de asielzoekerscentra onvoldoende beschermingsmiddelen voor het personeel heeft, zoals mondkapjes, handschoenen en desinfectiemiddelen. Dit leidt volgens de locatiemanagers tot gevaarlijke situaties, omdat medewerkers onbeschermd contact hebben met asielzoekers van wie sommigen covid-19-symptomen vertonen. 

Mensen vrijgelaten uit vreemdelingendetentie

Nederland heeft een aantal mensen vrijgelaten uit vreemdelingendetentie omdat ze vanwege de wereldwijde coronacrisis niet snel kunnen worden uitgezet. Ze mogen op juridische gronden niet langer worden vastgehouden. Het is onduidelijk om hoeveel mensen het gaat en waar zij naar toe zijn gegaan. Tien van hen zijn overgeplaatst naar de noodonderdaklocatie waar ook vluchtelingen zijn opgevangen.

Migranten zonder verblijfsvergunning

Migranten zonder verblijfsvergunning, naar schatting zo’n 35.000 mensen in Nederland, kennen altijd al een onzeker bestaan. Zij werken vaak zwart, bijvoorbeeld als oppas, tuinman of schoonmaker bij mensen thuis. Sinds de coronacrisis verliezen veel ongedocumenteerde mensen hun werk, omdat mensen geen schoonmaker meer kunnen betalen of liever niemand over de vloer hebben vanwege het infectiegevaar. Daarnaast hebben ongedocumenteerden geen recht op bijstand en is medische zorg beperkt toegankelijk via speciale potjes.  

Situatie op AZC in Gilze-Rijen

Het Wereldpodium maakte een podcast over de situatie van het AZC in Gilze-Rijen. Ook in dit AZC worden zo goed mogelijk de corona-adviezen en maatregelen door bewoners en begeleiders in de praktijk gebracht. Het gaat redelijk, maar met veel mensen dicht op elkaar en het moeten delen van sanitaire voorzieningen, is het risico op besmetting in een AZC groter, en anderhalve meter afstand houden in de rij bij de maaltijdverstrekking is soms ook lastig. Ook missen kinderen onderwijs en ligt de nodige psychologische hulp en andere ondersteuning stil. 

Helpdesk voor statushouders

Veel statushouders beheersen onvoldoende Nederlands om het nieuws over corona te volgen. Daarbij is een groot deel laaggeletterd tot analfabeet. Speciaal voor hen is er een corona helpdesk gestart. Hier staan getrainde vrijwilligers vanuit huis mensen te woord in het Arabisch of Tigrinya met vragen over hun gezondheid en de crisismaatregelen. De helpdesk is een initiatief van Corona Actiecomité Statushouders (CAS), een samenwerkingsverband tussen verschillende organisaties.

Ouderen

Geen of minder thuiszorg

Patiëntenfederatie Nederland meldt dat een derde van de mensen met thuiszorg of ondersteuning van een wijkverpleegkundige minder of helemaal geen zorg meer krijgt vanwege het coronavirus. Het gaat vooral om woonbegeleiding, wassen en aankleden, huishoudelijke hulp, wondzorg, psychische hulp en dagbesteding. Dit komt doordat cliënten de thuiszorg afzeggen omdat ze bang zijn voor het coronavirus omdat ze tot een risicogroep behoren of omdat ze denken dat het zorgpersoneel te druk is en hun zorgvraag niet belangrijk genoeg. Ook kunnen veel zorgbehoevende mensen minder rekenen op de hulp van een mantelzorger uit angst voor besmetting. 

#coronahulp

Veel ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid hebben door de crisis minder sociale contacten dan normaal en riskeren eenzaamheid of krijgen minder hulp. Niet alleen moeten familieleden en andere kennissen het contact zoveel mogelijk beperken, ook zijn er allerlei activiteiten voor deze groepen afgelast. Vanuit allerlei hoeken bieden mensen hulp aan deze mensen via onder andere de hashtag #coronahulp.

Ouderen met migratie-achtergrond in zorginstelling

Voor alle ouderen in zorginstellingen is het bezoekverbod zwaar, maar voor ouderen met een migratie-achtergrond kan dit extra zwaar zijn wanneer het verzorgend personeel bijvoorbeeld niet dezelfde taal spreekt. Hierdoor wordt het isolement voor hen nog schrijnender. Ouderen met een migratieachtergrond kunnen vanaf maandag 6 april bellen met een speciale hulplijn van seniorenorganisatie KBO-PCOB. De telefoonlijn is bedoeld voor vragen over het coronavirus, maar staat volgens de initiatiefnemers ook open voor ‘gewoon’ een praatje. De ouderen worden te woord gestaan door vrijwilligers die zelf een Caribische, Chinese, Italiaanse, Marokkaanse, Molukse, Spaanse, Surinaamse of Turkse achtergrond hebben.

Mensen met een beperking of een psychische kwetsbaarheid

Mensen met een verstandelijke beperking relatief vaak op jonge leeftijd besmet

De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland schrijft dat het coronavirus relatief vaak voorkomt bij mensen met een verstandelijke beperking onder de zestig jaar. Meer dan de helft van de bewezen besmettingen onder deze groep betreft personen onder de zestig jaar. Deze leeftijd ligt lager dan de landelijke cijfers van het RIVM, waar de meeste besmettingen in leeftijdsgroepen boven de 60 jaar worden geregistreerd.

Vloggers over leven met een beperking in coronatijd

Ook jongeren met een beperking hebben door de coronacrisis weinig contact met andere mensen. Meer dan anderen dreigen deze jongeren in een sociaal isolement te raken. Het filmproductiehuis Cam on Wheels is daarom een speciaal vlogplatform gestart.

Coronamaatregelen in ggz-klinieken

Voor iedereen kunnen deze tijden verwarrend en spannend zijn. Voor mensen met een psychische kwetsbaarheid kan het sociaal isolement en de spanning al gauw te veel worden. Uit een enquête van MIND, de koepel van cliënten- en familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg, blijkt dat bijna de helft van mensen met een psychisch probleem door de coronacrisis een verergering van zijn/haar klachten ervaart. Dit kan gaan om angst, depressie, paniek en slecht slapen. Een derde van hen weet bovendien niet hoe zij de komende periode moet doorkomen. Zij zijn bang dat zij geen zorg of hulp meer krijgen en voelen zich eenzamer. De ggz krijgt van meer kanten kritiek dat de sector te gemakkelijk de meeste face-to-facecontacten zou hebben ingeruild voor bellen en skypen. Echter, volgens de branchevereniging GGZ Nederland is deze kritiek onterecht omdat de sector er alles aan doet om de behandelingen en begeleiding van ggz-patiënten zo veel mogelijk door te laten gaan. 

In gebarentaal kletsen via Skype

Studenten van het instituut voor gebarentaal & dovenstudies in Utrecht kletsen via Skype met mensen uit de dovengemeenschap die vanwege de crisis weinig sociaal contact hebben. Op deze manier kunnen studenten oefenen en hebben mensen uit de dovengemeenschap meer sociaal contact. Horenden kunnen de telefoon oppakken en met iemand kletsen, voor doven is dat lastig.

Armoede en schulden

Voedselbanken

Voedselbanken in Nederland dreigen te sluiten vanwege de uitval van vrijwilligers en de beperkte toestroom van voedsel door het hamstergedrag in supermarkten. Dat terwijl de voedselbanken verwachten dat hun klantenbestand snel zal gaan groeien aankomende tijd. Voedselbanken zijn daarom in gesprek met de regering om voedsel voor mensen in nood op een andere manier te organiseren, bijvoorbeeld via voedselbonnen die in supermarkten in te leveren zijn.

Oproep tot coulante houding ten aanzien van schulden

Veel mensen in een kwetsbare positie, onder wie mensen met een beperking, zijn afhankelijk van (niet-formele) hulp bij het organiseren van hun financiën. Omdat veel afspraken voor hen niet door kunnen gaan vanwege de beperking van sociaal contact, roept de Landelijke Armoedecoalitie, een netwerk van landelijke partijen om armoede en schulden aan te pakken, het kabinet, gemeenten, woningcorporaties, commerciële verhuurders en zorgverzekeraars op om een coulante houding aan te nemen ten aanzien van mensen met schulden. Het drinkwaterbedrijf Dunea stelt het goede voorbeeld door voorlopig geen huishoudens af te sluiten van water. Normaliter worden zo’n zestig huishoudens per week afgesloten.

Werk- en werkloosheid

Flexwerkers

Flexwerkers zijn mensen met tijdelijke contracten, een nulurencontract of mensen die werken via een uitzendbureau. Bijna de helft van alle flexwerkers is tussen de 15 en 25 jaar oud. Veel van hen hebben een laag of middelbaar onderwijsniveau en/of is bezig een diploma te behalen. Het gaat dus bijvoorbeeld om studenten die een bijbaantje hebben om zo hun studiekosten te kunnen betalen of in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Deze groepen worden extra hard getroffen door deze crisis, want voor flexwerkers houdt in slechtere tijden vaak direct het werk op. Het is goed om te horen dat de noodmaatregelen die het kabinet op 17 maart aankondigde ook gelden voor flexwerkers en dat ook zij worden gecompenseerd wanneer nodig.

Zwartwerk in de schoonmaak branche

Volgens het CBS wordt in de schoonmaakbranche het meest zwartgewerkt. Een sector die hard geraakt wordt door de coronacrisis en waar voornamelijk vrouwen werkzaam zijn. Veel gezinnen hebben door de coronacrisis hun hulp namelijk opgezegd. Doordat het werk zwart is, hebben deze schoonmaker geen recht op ondersteuning voor inkomensverlies.  

Sekswerkers

Ook voor sekswerkers is het werk door de crisis stil komen te liggen, dat terwijl voor hen vaak (hoge) kosten doorlopen. Sekswerkers in Amsterdam schreven daarom een open brief naar de regering met het verzoek om extra steun bovenop de financiële ondersteuning die zij krijgen als zzp’er. Er bestaat angst dat sekswerkers toch klanten gaan bedienen en dat zo klanten het virus op sekswerkers overdragen en vice versa of dat sekswerkers minder selectief worden bij het accepteren van klanten, bijvoorbeeld mannen die geen condoom willen gebruiken. Vers Beton schijft dat veel sekswerkers in Rotterdam ondanks de crisis zich genoodzaakt voelen om door te werken vanuit huis. Op deze ‘ongereguleerde’ plekken lopen sekswerkers meer risico’s op bijvoorbeeld geweld, diefstal, uitbuiting of chantage. Hulpinstanties in heel Nederland wijzen op de verslechterde onderhandelingspositie van sekswerkers op dit moment. Het Dutch Emergency Fund haalt geld op voor mensen die werken als sekswerker, zodat zij in deze omstandigheden niet hoeven door te werken. Echter, volgens veel sekswerkers is dat een mooi initiatief, maar vormt dat geen directe oplossing. 

Arbeidsmigranten

Veel arbeidsmigranten wonen vaak opeengepakt samen, hebben onzekerheid over werkuren en worden structureel onderbetaald. Tijdens de crisis lijken zij een ‘vergeten groep’, aldus Bart Plaatje, campagneleider bij de FNV voor betere werk- en woonomstandigheden voor arbeidsmigranten. Volgens de campagneleider kunnen arbeidsmigranten zowel in hun woon- als werksituatie de anderhalvemeter maatregel moeilijk volgen. Daarnaast durven veel arbeidsmigranten  met griep- of coronaverschijnselen zich niet ziek te melden uit angst voor hun baan. 

Wonen en dakloosheid

Dak- en thuislozen 

 “Een thuis was zelden zo’n situatie van leven of dood” schreef Leilani Farha, Speciaal VN-rapporteur op het gebied van huisvesting. Thuisblijven is alleen geen optie wanneer je geen thuis hebt. De VN-rapporteur roept overheden daarom op om extra zorg te hebben voor mensen die dak- of thuisloos zijn omdat zij extra kwetsbaar zijn, maar ook om de kans van overdracht van het virus te verkleinen. Valente, de Branchevereniging voor Participatie, Begeleiding en Veilige Opvang, neemt samen met gemeenten verschillende maatregelen om dak- en thuislozen zoveel mogelijk te beschermen tegen het virus. Zo wordt het aantal bedden per zaal in de nachtopvang verkleind en worden hotelkamers ingezet als opvanglocaties. Dit is echter nog niet overal in Nederland gerealiseerd. 

Het Leger des Heils slaat op 25 maart alarm: de daklozenopvang is overvol en de doorstroom nihil. Volgens het Leger des Heils zijn mensen die dak- of thuisloos zijn vaak in slechtere conditie en zijn veel verblijfplekken door de crisis gesloten, zoals het buurthuis voor een kop koffie. Door de crisis komt het achterliggende probleem nog meer aan de oppervlakte, namelijk het tekort aan betaalbare woningen. Er leven zo’n 40.000 mensen op straat. Veel van hen kampt met verschillende problemen en verslaving, maar er is ook een grote groep die geen betaalbare woning kan vinden en daarom op straat leeft. Dit bestaat bijvoorbeeld uit vaders met een baan of jongeren.   

Geen huisuitzettingen huurwoningen

De crisis zorgt er ook voor dat veel mensen geen of een lager inkomen hebben aankomende periode. De VN-rapporteur doet daarom ook een oproep aan overheden om huisuitzettingen te verbieden vanwege een huur- of hypotheekachterstand. Ook de Woonbond en de ‘Landelijke Armoedecoalitie’ deden deze oproep, evenals Gert Jans Segers (ChristenUnie) tijdens het Kamerdebat van 18 maart. Op 26 maart kwam het bericht dat minister Van Veldhoven van Binnenlandse Zaken samen met verhuurdersorganisaties en brancheverenigingen heeft afgesproken huurders voorlopig hun woningen niet worden uitgezet. Ook komt er een spoedwet om tijdelijke huurcontracten te verlengen. 

Geen gedwongen verkoop van huizen

Ook huiseigenaren mogen niet op straat komen te staan ten tijde van de coronacrisis. Het kabinet heeft afspraken gemaakt met hypotheekverstrekkers om samen met huiseigenaren naar oplossingen te zoeken wanneer zij de hypotheek niet kunnen betalen en om tijdens deze periode niet over te gaan tot het gedwongen verkopen van woningen.

Arbeidsmigranten

Wanneer arbeidsmigranten hun baan verliezen, verliezen zij ook vaak onderdak dat door hetzelfde uitzendbureau geregeld wordt. In Eindhoven leidt de crisis hierdoor al tot meer daklozen, met name Oost-Europese arbeidsmigranten. 

Gendergelijkheid

Feministisch beleid 

Vrouwennetwerken, organisaties en mensen uit meer dan 100 landen, onderschreven een oproep om een feministisch beleid te voeren om de uitdagingen van de pandemie aan te pakken. Ook in Nederland is het belangrijk om naar man-vrouw verschillen te kijken in tijden van corona, zo schrijft Atria, het Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis. Een van de punten die aangedragen wordt is om meer vrouwen te betrekken bij belangrijke besluiten. In besluitvormende posities zijn vrouwen ondergerepresenteerd, terwijl zij juist wel vaak werkzaam zijn in cruciale beroepen. 

Spanningen thuis en onveilige thuissituaties

Doordat veel mensen noodgedwongen thuis op elkaars lip zitten, neemt ook de kans op ruzie en huiselijk geweld toe. De Meldpunten Veilig Thuis en de Kindertelefoon krijgen de afgelopen dagen meer berichten over huiselijk geweld en kinderen die zich thuis niet veilig voelen. Huiselijk geweld treft vaker vrouwen dan mannen en ook voor kinderen kunnen er onveilige thuissituaties ontstaan. Tegelijkertijd zijn allerlei verschillende hulporganisaties beperkt inzetbaar vanwege het besmettingsgevaar. Hulporganisaties proberen zoveel mogelijk telefonisch contact te onderhouden met gezinnen waar spanningen spelen. Sterk Huis in Goirle is een chatfunctie gaan aanbieden, waar iedereen terecht kan voor hulp.

Scholen sluiten: treft dit vrouwen?

Sinds de scholen en kinderdagverblijven gesloten zijn, is voor veel heteroseksuele stellen die de opvang voor hun kinderen niet op een andere manier kunnen organiseren, de vraag wie de zorg en het onderwijs thuis op zich neemt. De VN-commissaris waarschuwde landen dat dit waarschijnlijk vrouwen onevenredig treft. Ook in Nederland kan hier sprake van zijn. Veel vrouwen werken namelijk in deeltijdbanen en hun inkomen is vaak lager dan dat van mannen, mogelijk is de keuze dan snel gemaakt. Aan de andere kant zijn veel vrouwen werkzaam in het onderwijs en de zorg, ‘essentiële beroepen’ en komt de zorg dus mogelijk juist op de vaders aan. We zijn benieuwd naar hoe deze maatregel uitpakt voor heteroseksuele stellen. 

Alleenstaand ouderschap

Alleenstaand ouderschap brengt altijd al extra uitdagingen met zich. Deze crisis doet daar nog en flinke schep bovenop. Door de gesloten scholen worden deze ouders verantwoordelijk voor inkomen, zorg én onderwijs. Dit treft moeders vaker dan vaders, aangezien de meeste kinderen voor een groot deel opgroeien bij hun moeder. Naar verhouding groeien kinderen met een migratieachtergrond vaker op in een eenoudergezin. Een van de uitdagingen waar alleenstaande ouders mee kampen is het toegangsbeleid van supermarkten, waardoor zij geen kinderen mogen meenemen naar binnen. Verschillende organisaties die zich inzetten voor emancipatie, riepen het kabinet en supermarktketen op om een uitzondering te maken voor deze ouders. 

Eenzaamheid onder mannen

Uit onderzoek naar eenzaamheid onder ouderen, treft eenzaamheid en het gemis aan goed contact vaker cisgender heteroseksuele mannen die traditionele opvattingen over mannelijkheid hebben. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat vrouwen vaker sociale contacten onderhouden. Voor alleenstaande mannen is het tijdens deze periode van sociale onthouding extra belangrijk om extra aandacht voor te hebben. 

Abortuspil

Bureau Clara Wichmann en Women on Waves schreven een brief aan de minister waarin zij stellen dat ze het niet eens zijn dat een vrouw in een noodsituatie door corona de abortuspil moet ophalen bij een abortuskliniek en deze niet via de huisarts of per post kan worden verstrekt. Met de brief wordt aandacht gevraagd voor huisartsen en abortusartsen die nu strafrechtelijk zouden kunnen worden vervolgd wanneer zij een recept uitschrijven voor de abortuspil die via de post of apotheek wordt geleverd. 

Transgender personen

Transgender personen zijn ten opzichte van cisgender personen vaker alleenstaand, wonen vaker in een eenpersoonshuishouden en ervaren vaker eenzaamheid of hebben last van depressies. Zij hebben hierdoor een kleiner netwerk en minder mensen om hen heen die hen kunnen steunen in tijden van ziekte of bij psychische spanning. Bovendien heerst er een stigma over transgender personen, waardoor hulp van een buur niet altijd vanzelfsprekend is. Tijdens een crisis zoals deze, is het belangrijk oog te houden voor deze groep in de samenleving. In Amsterdam is reeds een solidariteitsnetwerk opgezet voor en door queer mensen.

Transgender personen in transitie zijn bovendien afhankelijk van medische zorg. We hopen dat de zorg ook tijdens deze crisis goed gewaarborgd blijft en dat verzette afspraken voor ingrepen snel kunnen worden ingehaald, zodat de wachtlijst niet nog langer wordt. Transgender Netwerk Nederland zette een aantal tips op een rijtje voor transgender personen om deze periode door te komen.   

Kinderen

Gezinnen met een ‘zorgintensief’ kind

Thuiszitten voor gezinnen met kinderen met een beperking brengt een extra last op de schouders van hun ouders en andere gezinsleden. School of andere dagbesteding biedt voor deze gezinnen normaliter structuur in de dag en neemt de zorg voor deze kinderen even uit handen van ouders. Zestig procent van de ouders met een ‘zorgintensief’ kind is reeds overwerkt of burn-out.

In Nederland hebben zo’n 4,1% van de kinderen te maken met angst- en stemmingsstoornissen en hebben 1,1% van de kinderen een indicatie van een autismespectrumstoornis. Voor veel van deze kinderen zorgen de veranderingen en de onrust van de coronacrisis tot extra spanningen en angst. Kinderen en jongeren met autisme zijn hier extra gevoelig voor. Gedragsdeskundige Janette Zomer, werkzaam bij Autismehuis, heeft twee aanpakken uitgewerkt om kinderen met autisme rust en duidelijkheid te geven. 

Crisisfonds voor kinderen in een kwetsbare positie

Augeo Foundation, Stichting Kinderpostzegels en Stichting Het Vergeten Kind hebben een speciaal crisisfonds opgezet voor kinderen in kwetsbare posities thuis, zoals kinderen die onder toezicht staan jeugdzorg of kinderen die in een asielzoekerscentrum leven. Het fonds helpt deze kinderen om hen snel te helpen met spullen die op het moment noodzakelijk zijn. 

Onderwijs

Kansenongelijkheid in het onderwijs

Scholen moeten zoveel mogelijk leerlingen voorzien van online onderwijs. Veel docenten maken zich zorgen over de achterstand die kinderen gaan oplopen doordat zij niet meer (fysiek) naar school hoeven. Met name kinderen die in een achterstandspositie zitten kunnen hierdoor een verdere achterstand krijgen. Bijvoorbeeld kinderen van statushouders. Deze kinderen en hun ouders spreken vaak de Nederlandse taal niet of nauwelijks en hebben bovendien in veel gevallen geen computer en wifi-verbinding thuis om digitaal les te volgen. Ook voor andere kinderen is een computer en wifi-verbinding thuis geen vanzelfsprekendheid en zijn docenten overal in het land met man en macht laptops aan het regelen voor deze kinderen. KPN heeft inmiddels aangekondigd om gratis wifi aan te bieden aan kinderen die dat thuis niet hebben. 

De eindtoets voor groep 8 van de basisschool wordt dit jaar niet afgenomen. Het schooladvies dat de scholieren eerder dit jaar van hun leraren kregen, bepaalt nu naar welke middelbare school de leerlingen gaan. Dit brengt echter het risico met zich mee dat kinderen worden onder- en overgeadviseerd. Uit onderzoek blijkt dat er vaak verschillen zijn tussen het schooladvies en het toetsadvies, wat mogelijk veroorzaakt wordt door impliciete vooroordelen van leerkrachten. Leerkrachten kunnen systematisch lagere verwachtingen hebben van kinderen met een lagere sociaaleconomische achtergrond, of van jongens tegenover meisjes. Zij zijn zich hier veelal niet bewust van.

Op 24 maart besluit het kabinet om dit jaar geen centraal eindexamens af te nemen in het voortgezet onderwijs. Volgens socioloog Herman van de Werfhorst kan dit betekenen dat meiden een beter resultaat hebben dan jongens. Meiden doen het namelijk relatief beter bij schoolexamens dan jongens, jongens doen het weer beter bij het centraal eindexamen dan meisjes. Als het gaat om andere kenmerken van leerlingen, zoals sociaal milieu en migratieachtergrond, is het nog onduidelijk wat het uitvallen van het centraal eindexamen betekent. Van de Werfhorst: “Er zijn aanwijzingen dat achterstandsgroepen relatief afhankelijk zijn van gestandaardiseerde toetsen, terwijl schoolexamens juist meer in het voordeel zouden moeten zijn voor kinderen uit bevoorrechte milieus. De subjectiviteit van beoordelingen, die juist in de schoolexamens een grotere rol speelt, zou in hun voordeel kunnen zijn. Of dat nu ook het geval zal zijn, weten we niet, maar het volgt wel logisch op allerlei studies die aantonen dat gestandaardiseerde toetsen minder ruimte laten voor subjectiviteit in beoordelingen dan cijfers gegeven door docenten.”

Studenten

Veel studenten hebben bijbaantjes op basis van nulurencontracten of op uitzendbasis. Door de coronacrisis lopen zij deze inkomsten mis en moeten mogelijk een nog grotere studielening aanvragen om de lopende kosten te betalen. Daarnaast lopen zij mogelijk onderwijsachterstanden op doordat niet al het onderwijs op afstand te volgen is en stages niet door kunnen gaan. Met name voor studenten die geen ouders hebben die financieel voor hun kunnen inspringen kan dit een probleem vormen, kosten voor de zorg en een kamer lopen namelijk wel gewoon door. Jongerenpartijen van verschillende politieke partijen pleiten daarom voor uitstel van betaling van het collegegeld. Al eerder werd bepaald dat het bindend studieadvies voor studenten is uitgesteld.

Religieuze uitingen

Ramadan tijdens corona

De ramadan begint rond 23 april en duurt tot ongeveer 23 mei. Samen zijn is een belangrijk onderdeel van de ramadan. Het kabinet en moskeeën in Nederland roepen moslims op om zich te houden aan de RIVM-maatregelen en denken na over alternatieve manieren van samenkomen. De Blauwe Moskee in Amsterdam wil bijvoorbeeld maaltijden gaan ruilen, zodat iedereen toch iets van een ander kan eten en mensen in gedachten toch samen zijn. 

Grafrust voor moslims

Islamitische overledenen worden normaliter overgebracht naar een islamitisch land waar het principe van eeuwige grafrust geborgd is. In Nederland kan dat slechts op een beperkt aantal plekken en zo brengt het coronavirus ook deze eeuwige grafrust in gevaar. De Rotterdamse moslimpartijen Nida en Denk vinden dit een onwenselijke situatie “waar nabestaanden veel nadeel en verdriet door ervaren.” 

Ongelijke behandeling religieuze en niet-religieuze bijeenkomsten

Tijdens de persconferentie van 23 maart werd bekendgemaakt dat alle bijeenkomsten worden verboden tot 1 juni. Voor kerkelijke bruiloften geldt hiervoor echter een uitzondering. Het Humanistisch Verbond ziet dit als ongelijke behandeling, want samenkomen kan voor iedereen gevaarlijk zijn. Als reactie op deze oproep is de maatregel aangepast en mogen nu ook niet-religieuze huwelijken doorgaan. 

Communicatie en voorlichting over corona

Voorlichting over corona aan kwetsbare groepen

Het coronavirus roept veel vragen op. Over de gezondheid van jezelf, over die van je naasten. Over de verregaande maatregelen die worden genomen door de overheid. De informatie die we krijgen via het journaal of kranten is niet voor iedereen goed te volgen. Berichten via sociale media zijn misschien niet altijd waar. Hoe praat je over het coronavirus met iemand die verstandelijk beperkt is of de Nederlandse taal niet goed machtig is? IDEM Rotterdam beantwoordt 5 vragen over voorlichting over corona aan kwetsbare groepen.

Doventolk bij persconferenties

De overheid moet ervoor zorgen dat alle relevante informatie iedereen bereikt, ook mensen met een auditieve beperking. Helaas waren de eerste conferenties van het kabinet zonder een gebarentolk, maar we zijn blij om te zien dat dit werd aangepast. Sindsdien is Irma Sluis in heel Nederland bekend geworden om haar gebaar niet te gaan hamsteren. 

Coronawebsite voor mensen met verstandelijke beperking

Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de website corona.steffie.nl gestart. Op de website legt uitleghulp Steffie informatie over het coronavirus op een eenvoudige manier uit. Daarmee wil de overheid laaggeletterden en mensen met een verstandelijke beperking informeren over het virus en de genomen maatregelen om de uitbraak in te dammen.

NOS in English

Veel van de nieuwsartikelen over corona die in de afgelopen tijd verschenen, waren alleen beschikbaar in het Nederlands. Studenten van University College Utrecht hebben daarom het initiatief genomen om het Nederlandse nieuws te vertalen naar het Engels voor andere niet-Nederlandstalige studenten. Deze vertalingen zijn voor iedereen toegankelijk en beschikbaar via de Facebook-groep NOS in English. 

Toegankelijkheid corona-app

Het kabinet wil apps inzetten tegen de verspreiding van het coronavirus. Het College voor de Rechten van de Mens vindt dat de apps moeten voldoen aan de mensenrechten en dat rekening gehouden wordt met mensen voor wie de toegang tot apps niet vanzelfsprekend is. Dit kan bijvoorbeeld zijn vanwege een gebrek aan digitale geletterdheid, financiële middelen, gezondheid of het hebben van een (functie)beperking. Het College vraagt het kabinet om het VN-verdrag handicap te betrekken bij de ontwikkeling van en besluiten over de corona-apps.

Het artikel verscheen 20 maart 2020 , update op 3 april 2020.