Wat is racisme?

Racisme komt van het Franse woord race, dat ras betekent. Het idee dat de mensheid in rassen kan worden onderverdeeld was tot begin twintigste eeuw gemeengoed. Tegenwoordig weten we dat hier geen enkele wetenschappelijke basis voor is. Ras is een beeld dat we zelf hebben gecreëerd, ofwel een ‘sociaal construct’ in vaktermen. Het beeld is vooral gebaseerd op (zichtbaar) onderscheid op basis van huidskleur, nationale of etnische afstamming, of een combinatie van deze kenmerken. Ook religie als kenmerk kan een rol spelen bij racisme.

Racisme gaat uit van het idee dat mensen op basis van kenmerken in vaststaande en duidelijk van elkaar te onderscheiden groepen kunnen worden verdeeld. Hierbij worden aan deze groepen negatieve eigenschappen toebedeeld, zoals een lage intelligentie, onwenselijke normen en waarden, ongepast seksueel gedrag of geweldsbereidheid. In sommige definities van racisme wordt de nadruk gelegd op het institutionele karakter, zoals kansenongelijkheid in het onderwijs. Andere definities onderstrepen het alledaagse karakter, bijvoorbeeld wanneer een winkelier een zwart persoon in de rij bij de kassa negeert en witte mensen wel direct helpt. De maatschappelijke context bepaalt welke groepen vooral met racisme te maken krijgen, waarbij onder andere een koloniaal verleden en machtsverhoudingen tussen minderheden en meerderheid een rol spelen.