Discriminatiegronden en situaties

In de gelijkebehandelingswetgeving staat dat u niet ongelijk behandeld mag worden vanwege uw godsdienst, levensovertuiging, politieke overtuiging, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte, leeftijd, arbeidsduur (fulltime en parttime werk) en soort contract (vast of tijdelijk). We noemen dit ‘discriminatiegronden’.

Ongelijke behandeling op bovenstaande gronden is op bepaalde terreinen verboden. Meer informatie over de discriminatiegronden kunt u vinden onder 'soort verzoeken'.

Direct en indirect onderscheid

De College voor de Rechten van de Mens kan klachten behandelen met betrekking tot direct en indirect onderscheid. Direct onderscheid is verboden, tenzij de wet zelf een uitzondering maakt. Indirect onderscheid is alleen toegestaan als er een goede reden (‘objectieve rechtvaardigingsgrond’) voor is.

Direct onderscheid

Bij direct onderscheid is meteen duidelijk dat er onderscheid wordt gemaakt op een van de ‘discriminatiegronden’. Een paar voorbeelden:

Een vrouw verdient minder dan haar mannelijke collega, terwijl ze hetzelfde werk doet en evenveel ervaring heeft. Er is sprake van direct onderscheid op grond van geslacht.
Een jongen wil een kamer huren en komt daar niet voor in aanmerking omdat hij homoseksueel is. De verhuurder maakt direct onderscheid op grond van homoseksuele gerichtheid.
Direct onderscheid is verboden, tenzij de wet zelf een uitzondering maakt.

Indirect onderscheid
Bij indirect onderscheid is minder duidelijk dat er onderscheid wordt gemaakt. Het lijkt alsof er een neutrale eis wordt gesteld, maar het resultaat is dat er onderscheid wordt gemaakt op een van de discriminatiegronden.

Een voorbeeld:
In een personeelsadvertentie voor bollenpellers wordt een uitstekende beheersing van de Nederlandse taal als voorwaarde genoemd. Op zich lijkt dit een neutrale eis, die geen verband houdt met de discriminatiegronden. In de praktijk worden etnische minderheden echter benadeeld. Het is voor hen immers lastiger om uitstekend Nederlands te spreken. Er is daarom sprake van indirect onderscheid op grond van ras/nationaliteit.

Indirect onderscheid is alleen toegestaan, als er een goede reden (‘objectieve rechtvaardigingsgrond’) voor is. Voor de functie van bollenpeller is het niet noodzakelijk om uitstekend Nederlands te kunnen spreken. Voor een nieuwslezer is dat wel van belang. Daarom mag wettelijk gezien van een bollenpeller niet worden geëist dat hij uitstekend Nederlands spreekt, maar van een nieuwslezer wel.


Discriminatiegronden en terreinen:

Geslacht:
arbeid, aanbieden goederen en diensten, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Ras
arbeid, aanbieden goederen en diensten, socoale bescherming, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Nationaliteit
arbeid, aanbieden goederen en diensten, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Godsdienst
arbeid, aanbieden goederen en diensten, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Seksuele gerichtheid
arbeid, aanbieden goederen en diensten, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Burgelijke staat
arbeid, aanbieden goederen en diensten, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Politieke overtuiging
arbeid, aanbieden goederen en diensten, loopbaanorientatie en beroepskeuze

Arbeidsduur
vanaf 1996, arbeid

Vast of tijdelijke arbeidscontract
vanaf 2002, arbeid, ambtenaar/geen ambtenaar

Handicap/chronische ziekte
vanaf december 2003, arbeid en beroepsonderwijs

Leeftijd
vanaf mei 2004, arbeid en beroepsonderwijs