Bewoners van verschillende Schiedamse wijken leven nog steeds vooral naast elkaar en niet met elkaar. Volgens professionals die werkzaam zijn in de wijken is de kans op radicalisering onder jongeren aanwezig, maar klein. Dat blijkt uit recent onderzoek van RADAR in opdracht van de gemeente Schiedam. Het onderzoek vond plaats in de wijken Nieuwland, Oost en Groenoord.

Nog steeds sprake van vermijding

In 2010 heeft RADAR ook al eens onderzoek gedaan naar polarisatie in Schiedam. Ondanks dat er wel degelijk verbetering waar te nemen is in de wijken in vergelijking met destijds, is er nog steeds sprake van vermijding; men leeft vooral naast elkaar en niet met elkaar. Dat leidt niet altijd tot spanningen, maar er zijn wel aanwijzingen dat de spanningen tussen moslims en niet-moslims oplopen. Belangenverenigingen, actiegroepen en andere samenwerkingen lijken vaak gefocust op de eigen groep, al worden anderen wel uitgenodigd.

Weinig concrete voorbeelden radicalisering

Schiedammers hebben vooral ‘het gevoel’ dat er mensen (vooral moslims) radicaliseren, maar er zijn slechts enkele concrete voorbeelden. Bovendien zeggen de meeste respondenten dat ze niet het idee hebben dat er individuen of groepen in hun directe omgeving gevoelig zijn voor radicalisering of dat zij reeds radicaliseren. Bij spanningen die doen denken aan radicalisering moet altijd goed bekeken worden of het probleem daadwerkelijk radicalisering  is en niet polarisatie.

Kans op escalatie

De kans op een escalatie tussen etnische of etnisch religieuze groepen in Schiedam lijkt klein, maar is wel aanwezig. Een eventuele escalatie lijkt niet uit te monden in een groot conflict, maar eerder in ruzies tussen enkele individuen of een vernieling van bijvoorbeeld een religieus gebouw. De kans op radicalisering is ook aanwezig, zij het op kleine schaal. Binnen verschillende islamitische organisaties lijkt al sterk ingezet te zijn op de voorkoming van radicalisering van een lid. Er zijn nog geen confrontaties geweest met (extreem)rechts, maar de angst leeft wel dat een dergelijke confrontatie zal gaan plaatsvinden in Schiedam. De kans op een dergelijke confrontatie wordt mogelijk beïnvloed door politieke ontwikkelingen.

Vervolgstappen

RADAR heeft de bevindingen van het onderzoek, alsook de daarop gebaseerde aanbevelingen besproken met een beleidsmedewerker van gemeente Schiedam. Later vindt een bijeenkomst plaats met RADAR en vertegenwoordigers van de gemeente Schiedam. Daarin gaan we dieper in op het onderzoek en de meldingen die RADAR uit Schiedam ontvangen heeft om te komen tot een mogelijke op signalen gebaseerde aanpak.

Over het onderzoek

In een gesprek dat RADAR voerde met de wethouder, werd duidelijk dat Gemeente Schiedam meer zou willen weten over mogelijke radicalisering, interetnische en maatschappelijke spanningen in de eigen gemeente, met een focus op de wijken Nieuwland, Oost en Groenoord. Op basis van de resultaten is het mogelijk om te reflecteren op de noodzaak van een aanpak maatschappelijke onrust (eerder bekend onder de naam sociaal calamiteitenplan).

In 2010 deed RADAR onderzoek naar maatschappelijke spanningen (polarisatie) in Schiedam en zestien andere gemeenten in de regio Rotterdam-Rijnmond. Gezien de landelijke signalen van radicalisering en polarisatie is er de behoefte om na te gaan of de bevindingen van destijds in Schiedam nog gelden in 2015 en om nader in te zoomen op lokaal aanwezige risicofactoren voor radicalisering.

Het onderzoek bestond uit grofweg twee delen:

• een literatuuronderzoek om meer te weten te komen over radicalisering en maatschappelijke spanningen;
• en veldwerk om erachter te komen of dergelijke processen zich in Schiedam afspelen en zo ja, waar die zich afspelen.

Beoogd werd om mogelijke signalen van maatschappelijke spanningen (polarisatie) in relatie tot de kans op radicalisering van mensen of groepen in Schiedam in kaart te brengen. Tevens diende dit onderzoek om de kennis over diversiteit en de mogelijke problemen daaromtrent in Schiedam te vergroten. Een belangrijke noot is dat aan de hand van dit onderzoek, dat erg gericht was op ‘allochtone’ Schiedammers, geen uitspraken kunnen worden gedaan over de mogelijke gevoelens van vervreemding of achterstelling van ‘autochtone’ Schiedammers. Het verdient de aanbeveling daar nader onderzoek naar te doen.

De respondenten vertegenwoordigen verschillende bevolkingsgroepen in Schiedam en zijn in samenwerking met medewerkers van Gemeente Schiedam uitgekozen op basis van hun informatiepositie. Het zijn professionals uit verschillende beroepsgroepen die vanuit hun werk ervaring hebben met interacties tussen mensen of die in contact staan met kwetsbare groepen. RADAR had contact met een jongerenwerker, (ex-)opbouwwerkers, vrijwilligers van zelforganisaties, mensen die actief zijn bij een moskee, wijkagenten en wijkprocesmanagers.